Porcelana, czyli….?

Czym jest porcelana i co poprzedzało jej wynalezienie?
Zacznijmy od oczątku, czyli od ceramiki. To pierwsze osiągnięcie ludzkości – wyroby z wypalonej gliny. Pierwsze ślady przedmiotów ceramicznych datuje się na 13 tysięcy lat p.n.e.!
Wyroby ceramiczne to porcelana, fajans, kamionka, porcelit i terakota.

Porcelana powstaje z mieszanki kwarcu, skalenia i najważniejszego składnika – glinki kaolinowej (nazwa pochodzi od wzgórza Gaoling w Chinach, skąd wydobywano glinę używaną przez Państwo Środka do produkcji porcelany). Porcelana jest delikatna i krucha, może być nawet tak cienka i światłoprzepuszczalna jak papier, ale mimo to jest niezwykle wytrzymała i odporna na wysokie temperatury. To czyni ją tak pożądaną zastawą.

Porcelana może być miękka lub twarda – o jej właściwościach decydują proporcje składników. Jako laik odróżnisz te dwa gatunki po kolorystyce: twarda, dominująca w Europie porcelana jest mniej zdobiona (chodzi o temperaturę wypalania), z kolei miękka, cieniutka i prześwitująca jak papier jest najczęściej chińska porcelana, bogato zdobiona, ponieważ wypalana w niższej temperaturze, w której trwałość zachowuje wiele barw. Najsłynniejszym rodzajem miękkiej porcelany jest porcelana kostna (bone china), wynaleziona przez Anglików 200 lat temu. Dziś uważana za najpiękniejszą, najdelikatniejszą, a co za tym idzie – najdroższa.

Fajans – laikowi może się wydawać, że to to samo, co porcelana, ale wprawniejsze oko od razu scharakteryzuje go jako „brzydszego brata porcelany”: jest masywniejszy, grubszy, pokrywa się go szkliwem, by nie przepuszczał wody oraz by bardziej przypominał biel porcelany. Fajans również wytwarza się z mieszanki gliny, jednak o niższej jakości, co wpływa na końcowy efekt wyrobów.

Porcelit jest najsłabszą imitacją porcelany, a co za tym idzie – najtańszą wersją naczyń. Ma zbliżone właściwości termiczne do porcelany, dlatego robi się z niego naczynia do zapiekania. Porcelit znajduje główne zastosowanie w białej armaturze łazienkowej (umywalki, muszle klozetowe itd.).

Kamionka powstaje z gliny, szamotu i piasku kwarcowego. Naczynia mają charakterystyczny wygląd, są masywniejsze. Za to są wyjątkowo odporne na działanie kwasów, dlatego można ich używać do kiszenia.

Terakota, czyli z włoskiego „ziemia wypalona”, to drobnoziarnista glina fakturowana lub gładka, powstające z niej płytki ścienne lub podłogowe wypala się podobnie jak cegły. Terakota była stosowana w starożytności w dekoracji wnętrz (wykończenie i zdobienie ścian łaźni, teatrów itd.) i do wytwarzania figurek.